Modern hava harbinin en büyük sorusu artık "Ne kadar hızlısın?" değil, "Ne kadar görünmezsin?". İnsansız Hava Araçları (İHA) savaş sahasını domine ederken, hava savunma sistemleri de gelişiyor. Bu rekabette öne geçmenin yolu ise Stealth (Düşük Görünürlük) teknolojisinden geçiyor. Peki, tonlarca ağırlığındaki metal ve kompozit bir kuş, radarlardan nasıl saklanır?
Bu yazımızda, bir İHA'yı radarda görünmez kılan 3 temel mühendislik prensibini ve üretim sırlarını detaylı örneklerle inceliyoruz.
Bir İHA'nın radara yakalanmamasının %70'i tasarımıyla, yani geometrisiyle ilgilidir. Radarlar, gönderdikleri sinyalin (radyo dalgasının) çarptığı cisimden geri dönmesi prensibiyle çalışır. Eğer tasarımınız bu dalgayı radarın kaynağına değil, boşluğa yansıtıyorsa "görünmez" olursunuz.
Dik Açılardan Kaçınma: Birbirine 90 derece dik olan yüzeyler (örneğin dikey kuyruk ile kanat birleşimi), radar dalgalarını mükemmel şekilde geri yansıtır. Bu yüzden stealth İHA'larda (örneğin ANKA-3 veya B-2 Spirit) dikey kuyruk yoktur. "Uçan Kanat" (Flying Wing) tasarımı tercih edilir.
Testere Dişi (Sawtooth) Tasarım: İniş takımı kapakları, motor hava girişleri veya silah yuvası kapakları düz çizgiler yerine testere dişi şeklinde tasarlanır. Bu zikzaklı yapı, gelen radar enerjisini dağıtır.
Dahili Silah İstasyonları: Kanat altında asılı duran füzeler, radar kesit alanını (RCS) devasa boyutlara çıkarır. Stealth İHA'larda tüm mühimmat gövde içine saklanır ve sadece atış anında kapaklar açılır.
Geometri dalgaları saptırır, ancak saptıramadığı dalgaları "yutmak" gerekir. İşte burada Radar Emici Malzemeler (RAM - Radar Absorbing Materials) devreye girer.
Eskiden uçakların üzerine ağır demir içerikli boyalar sürülürdü. Günümüzde ise nanoteknoloji kullanılıyor.
Örnek Uygulama: İHA'nın gövdesi karbon fiberden üretilirken, reçinenin içine mikroskobik boyutlarda karbon nanotüpler veya manyetik nano-parçacıklar karıştırılır.
Çalışma Mantığı: Radar dalgası bu malzemeye çarptığında, malzeme içindeki moleküler titreşim sayesinde radyo dalgası enerji kaybeder ve ısıya dönüşür. Yani uçak, gelen sinyali emer.
Kanat hücum kenarlarında, iç içe geçmiş bal peteği benzeri kompozit yapılar kullanılır. Radyo dalgası bu peteklerin içine girer, duvarlara çarparak yansır ancak dışarı çıkamaz (Kapan etkisi). Her çarpmada enerjisi azalır ve yok olur.
Radarlar tek tehdit değildir; ısı güdümlü füzeler motorun yaydığı sıcaklığı takip eder. Stealth bir İHA, sadece radarda değil, termal kameralarda da soğuk görünmelidir.
Motoru Gövdeye Gömmek: Motor egzozu, gövdenin üst kısmına yerleştirilir (örneğin RQ-170 Sentinel). Böylece alttan bakan bir termal kamera sıcak egzozu göremez.
Soğuk Hava Karışımı: Motor çıkışında özel kanallar kullanılarak, dışarıdan alınan soğuk hava ile sıcak egzoz gazı karıştırılır. 600-700 derecelik egzoz sıcaklığı, atmosferik değerlere yaklaştırılır.
Eğer bugün sıfırdan radara yakalanmayan bir İHA yapmak isteseydiniz, şu adımları izlemeniz gerekirdi:
Form: Kuyruksuz, V şeklinde veya delta kanat bir gövde tasarlayın. Keskin köşeleri yok edin.
Yüzey: Gövdeyi karbon fiber ve epoksi karışımıyla üretin, dış katmana radar emici (RAM) nano-boya uygulayın.
Donanım: Tüm antenleri (GPS, İletişim) gövde içine gömün (conformal antenna). Pitot tüpü gibi dış çıkıntıları kaldırın.
Motor: Motoru gövdenin derinliklerine saklayın ve hava girişini "S" şeklinde kıvrımlı (serpentine inlet) yaparak motor pallerinin dışarıdan görünmesini engelleyin (Motor palleri dev bir ayna gibi radar yansıtır).
Radara yakalanmayan İHA üretimi, tek bir disiplinin değil; aerodinamik, malzeme bilimi ve elektroniğin ortak zaferidir. Türkiye'nin milli projelerinde de sıkça gördüğümüz bu teknolojiler, geleceğin hava sahasında hayatta kalmanın tek yoludur.
Stealth İHA hiç mi görünmez? Hayır, "görünmezlik" aslında tespit mesafesini kısaltmaktır. Normal bir uçak 200 km'den görülüyorsa, iyi bir stealth uçak 20 km mesafeye gelene kadar fark edilmeyebilir. Bu da ona ilk vuruş üstünlüğü sağlar.
Radar emici boya her uçağa sürülür mü? Sürülebilir ancak uçağın geometrisi uygun değilse (örneğin dikey kuyruğu veya kanat altı mühimmatı varsa) boyanın etkisi çok düşük kalacaktır.
