Mikro Tozların Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?
Mikro tozlar, çapı 100 mikrometreden küçük olan partiküllerdir ve solunum sistemimize kolayca nüfuz edebilirler. Bu durum, çeşitli sağlık sorunlarına davetiye çıkarır:
Akciğer Hastalıkları: Silikozis, asbestozis ve kömür işçisi pnömokonyozu gibi ciddi akciğer hastalıklarına neden olabilirler. Bu hastalıklar, akciğer dokusunda kalıcı hasara ve solunum fonksiyonlarında azalmaya yol açar.
Astım ve Bronşit: Mikro tozlara maruz kalmak, mevcut astım ve bronşit semptomlarını kötüleştirebilir veya yeni vakaların ortaya çıkmasına neden olabilir. Hava yollarının tahriş olması sonucu öksürük, nefes darlığı ve göğüste sıkışma gibi belirtiler görülebilir.
Kardiyovasküler Sorunlar: Bazı çalışmalar, ince partikül maddeye (PM2.5 gibi) uzun süreli maruz kalmanın kalp krizi ve felç riskini artırabileceğini göstermektedir. Toz partiküllerinin kan dolaşımına karışarak damar sağlığını olumsuz etkileyebileceği düşünülmektedir.
Kanser: Özellikle asbest gibi bazı mikro toz türleri, akciğer zarı ve akciğer kanseri gibi çeşitli kanser türleriyle ilişkilendirilmiştir.
Mikro Tozlarla Çalışırken Alınması Gereken Temel Önlemler
Mikro tozlara maruz kalmayı en aza indirmek ve olası sağlık risklerini önlemek için işverenlerin ve çalışanların birlikte hareket etmesi gerekmektedir. İşte alınması gereken temel önlemler:
Kaynak Kontrolü: Toz oluşumunu kaynağında engellemek en etkili yöntemdir. Bu amaçla, tozlu işlemler yerine daha az toz üreten alternatif yöntemler tercih edilebilir. Örneğin, kuru süpürme yerine ıslak süpürme veya vakumlu sistemler kullanılabilir. Kesme, taşlama gibi işlemlerde ise sulu kesme veya toz emme sistemleri entegre edilmiş ekipmanlar tercih edilmelidir.
Havalandırma Sistemleri: Çalışma ortamında oluşan tozun uzaklaştırılması için etkili havalandırma sistemleri kurulmalıdır. Genel havalandırma sistemlerinin yanı sıra, tozun yoğun olarak oluştuğu noktalarda lokal egzoz havalandırma sistemleri kullanılarak tozun yayılması engellenebilir. Havalandırma sistemlerinin düzenli bakımı ve filtre değişimleri de sistemin etkinliği açısından büyük önem taşır.
Kişisel Koruyucu Ekipmanlar (KKE): Toz maruziyetinin tamamen engellenemediği durumlarda, çalışanların uygun kişisel koruyucu ekipmanları kullanması zorunludur. Toz maskeleri (FFP1, FFP2, FFP3 gibi maruziyet seviyesine uygun), tam yüz maskeleri ve gerektiğinde koruyucu gözlükler kullanılmalıdır. KKE'lerin doğru seçilmesi, takılması, kullanılması ve düzenli olarak bakımının yapılması hayati önem taşır.
İşyeri Temizliği ve Düzeni: Çalışma alanlarının düzenli olarak temizlenmesi toz birikimini önler. Tozlu yüzeylerin ıslak bezle silinmesi veya vakumlu süpürgelerle temizlenmesi, tozun havaya karışmasını engeller. İş ekipmanlarının ve çalışma tezgahlarının da düzenli olarak temizlenmesi önemlidir.
Eğitim ve Bilgilendirme: Çalışanlar, mikro tozların sağlık üzerindeki etkileri, maruziyet riskleri ve alınması gereken önlemler konusunda düzenli olarak eğitilmelidir. Doğru KKE kullanımı, güvenli çalışma prosedürleri ve acil durum planları hakkında bilgilendirme yapılması, çalışanların bilinçlenmesine ve güvenli davranışlar sergilemesine yardımcı olur.
Sağlık Gözetimi: Tozlu ortamlarda çalışanların düzenli olarak sağlık kontrollerinden geçirilmesi, olası sağlık sorunlarının erken teşhis edilmesine olanak tanır. Akciğer fonksiyon testleri ve radyolojik incelemeler gibi tetkiklerle çalışanların sağlık durumu takip edilmelidir.
Maruziyet Ölçümleri: Çalışma ortamındaki toz seviyelerinin düzenli olarak ölçülmesi, maruziyet riskinin değerlendirilmesi ve alınacak önlemlerin etkinliğinin kontrol edilmesi açısından önemlidir. Yasal sınır değerlerin aşılması durumunda ilave önlemler alınmalıdır.
Mikro Tozlarla Çalışırken Dikkat Edilmesi Gereken Ek Hususlar:
Tozlu işlerde çalışanlar sigara içmemeye özen göstermelidir, çünkü sigara içmek akciğerlerin tozun zararlı etkilerine karşı direncini azaltır.
Molalarda ve yemekhanelerde tozlu ortamlardan uzak durulmalıdır.
İş kıyafetleri düzenli olarak temizlenmeli ve tozlu ortamlarda günlük kıyafetlerle bulunulmamalıdır.
Herhangi bir solunum sıkıntısı veya diğer sağlık sorunları yaşandığında derhal işyeri hekimine veya ilgili kişilere başvurulmalıdır.
Sonuç:
Mikro tozlara maruz kalmak ciddi sağlık riskleri taşır. Bu riskleri en aza indirmek için kaynak kontrolü, havalandırma, kişisel koruyucu ekipman kullanımı, işyeri temizliği, eğitim, sağlık gözetimi ve maruziyet ölçümleri gibi bir dizi önlemin eş zamanlı olarak uygulanması gerekmektedir. İşverenlerin ve çalışanların bu konuda bilinçli ve iş birliği içinde olması, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarının oluşturulması için hayati öneme sahiptir.
