Savaş uçaklarının radarda görünmemesi için geometrik şekillerini değiştirdik ve onları özel boyalarla kapladık. Peki ya düşman yukarıya bakmıyorsa? Ya yerkürenin manyetik alanındaki milimetrik bozulmaları dinliyorsa?
İnsansız Hava Araçları (İHA), içerdikleri motorlar, elektronik devreler ve metal aksamlar nedeniyle uçtukları ortamda "manyetik bir imza" bırakırlar. Bu imza, özellikle denizaltı savunma harbinde ve mayın tarama operasyonlarında kullanılan hassas sensörler (MAD - Magnetic Anomaly Detectors) tarafından tespit edilebilir. İşte bu noktada devreye, bilim kurgu filmlerini aratmayan Manyetik Görünmezlik (Magnetic Cloaking) teknolojisi girer.
Basitçe anlatmak gerekirse; bir İHA'nın manyetik alanda yokmuş gibi davranmasıdır. Normalde bir cisim manyetik alanın içine girdiğinde, alan çizgilerini bozar, büker veya kendine çeker. Manyetik görünmezlik teknolojisi ise, manyetik alan çizgilerinin cismin etrafından "akıp gitmesini" ve sanki orada hiç kimse yokmuş gibi arkada birleşip yoluna devam etmesini sağlar.
Bunu akan bir nehrin ortasına koyulan bir taş gibi düşünün. Taş suyu böler ve arkasında türbülans yaratır. Manyetik görünmezlik, suyun taşın etrafından hiç bozulmadan, pürüzsüzce akmasını sağlamaktır.
İHA'larda manyetik gizlilik sağlamak için üç ana yöntem üzerinde çalışılmaktadır:
Bu yöntem, doğada bulunmayan özelliklere sahip yapay malzemeler (metamalzemeler) kullanılarak yapılır.
Teknoloji: İHA'nın dış kabuğu veya hassas bileşenleri, iç içe geçmiş süper iletken ve ferromanyetik katmanlarla kaplanır.
Örnek: Düşük irtifada uçan bir deniz karakol İHA'sını düşünün. Gövdesi, özel tasarlanmış bir metamalzeme silindiri ile kaplanmıştır. Bu kaplama, Dünya'nın doğal manyetik alanını İHA'nın "içinden" değil, "etrafından" dolaştırır. Aşağıdaki bir sensör yukarı baktığında manyetik alanda hiçbir bozulma görmez, sanki gökyüzü boşmuş gibi algılar.
Gürültü önleyici (noise-canceling) kulaklıkların manyetik versiyonudur.
Çalışma Prensibi: İHA üzerine yerleştirilen manyetometreler, aracın dışındaki manyetik alanı sürekli ölçer. İçerideki özel bobinlere elektrik verilerek, dışarıdaki alanın tam tersi yönde ve eşit büyüklükte yapay bir manyetik alan yaratılır.
Örnek: Elektrik motorları çok güçlü manyetik alan yayar. Bir İHA motorunun etrafına sarılan "telafi bobinleri", motor çalıştığı anda devreye girer. Motorun yarattığı +10 birimlik manyetik alanı, bobinlerin yarattığı -10 birimlik alanla nötrler. Sonuç: Dışarıya sızan manyetik gürültü sıfırdır. Bu teknoloji gemilerde "Degaussing" olarak bilinir ancak İHA'lar için minyatürize edilmiştir.
Pasif bir yöntemdir ve en yaygın olanıdır.
Malzeme Seçimi: İHA gövdesinde çelik veya nikel gibi ferromanyetik (mıknatıs tutan) metaller yerine; karbon fiber, seramik veya özel plastikler kullanılır.
Detay: Ancak motor mıknatısları ve kablolar hala sorundur. Burada "Mu-Metal" (yüksek geçirgenliğe sahip nikel-demir alaşımı) devreye girer. Motorun etrafı ince bir mu-metal folyo ile sarılır. Bu malzeme, manyetik alan çizgilerini kendi içine hapseder ve dışarı sızmasını engeller.
Manyetik görünmezlik sadece "havalı" bir özellik değildir, stratejik bir zorunluluktur:
Deniz Mayınlarından Korunma: Modern akıllı mayınlar, üzerinden geçen hava aracının manyetik izini algılayıp infilak edebilir. Manyetik olarak görünmez bir İHA, bu mayınların üzerinden güvenle geçip onları imha edebilir.
Denizaltı Tespiti: Kendi manyetik gürültüsü olmayan bir İHA, okyanusun derinliklerindeki bir denizaltının çok zayıf manyetik izini çok daha kolay duyar. Yani "gürültü yapmayan, daha iyi duyar."
Radar görünmezliği (RF Stealth) İHA'ları uzun menzilli füzelerden korur. Termal görünmezlik (IR Stealth) ısı güdümlü füzelerden korur. Manyetik görünmezlik ise, onları tespit edilmesi en zor "hayalet casuslara" dönüştürür.
Metamalzemelerin ve süper iletkenlerin gelişimiyle birlikte, geleceğin İHA'ları sadece radarda değil, pusulalarda da görünmez olacak.
Manyetik görünmezlik radar görünmezliği ile aynı mıdır? Hayır. Radar görünmezliği elektromanyetik dalgaları (radyo dalgalarını) emmek veya yansıtmakla ilgilidir. Manyetik görünmezlik ise statik veya düşük frekanslı manyetik alanları (mıknatıs etkisi gibi) gizlemekle ilgilidir.
İHA'lar neden manyetik iz bırakır? İçlerindeki elektrik motorları, bataryalardan geçen yüksek akımlar ve gövdedeki metal parçalar Dünya'nın manyetik alanını bozar. Bu bozulma "manyetik iz" olarak adlandırılır.
Metamalzeme nedir? Doğada kendiliğinden oluşmayan, mühendislik yoluyla atomik veya moleküler düzeyde tasarlanarak ışığı, sesi veya manyetik dalgaları normalde mümkün olmayacak şekillerde büken yapay malzemelerdir.
