Bir savaş uçağı radarda nasıl bir "martı" gibi görünebilir? Veya devasa bir bombardıman uçağı nasıl olur da radarlardan tamamen silinir? Bu soruların cevabı tek bir mühendislik teriminde gizlidir: Radar Kesit Alanı (RCS - Radar Cross Section).
Havacılık ve savunma sanayisinde, bir İHA'nın başarısı artık sadece ne kadar hızlı uçtuğuyla değil, radarda ne kadar "küçük" göründüğüyle ölçülüyor. Bu yazımızda, görünmezlik teknolojisinin temel taşı olan RCS kavramını, İHA'ları nasıl etkilediğini ve fiziksel boyuttan neden farklı olduğunu inceliyoruz.
En basit tabirle RCS; bir cismin radara "ne kadar parlak" göründüğünün ölçüsüdür.
Karanlık bir odada elinizde bir el feneri (Radar) olduğunu düşünün. Karşınızda iki cisim var:
Büyük, düz bir ayna.
Aynadan daha büyük ama siyah kadifeyle kaplı bir top.
Feneri tuttuğunuzda ayna (yüksek RCS) ışığı size geri yansıtır ve parlar. Siyah top (düşük RCS) ise ışığı emer veya dağıtır, dolayısıyla onu zor görürsünüz. İşte radarlar da radyo dalgaları gönderir ve geri dönen yankıya bakar. RCS, bu "yankının" büyüklüğüdür.
RCS, cismin gerçek boyutundan bağımsızdır.
Örnek: B-52 bombardıman uçağı devasadır ve RCS değeri de devasadır (yaklaşık 100 metrekare).
Tersi Örnek: B-2 Spirit hayalet uçağı, fiziksel olarak büyük olmasına rağmen, RCS değeri bir "bilye" veya "büyük bir böcek" kadardır (yaklaşık 0.0001 metrekare).
Yani radar ekranına bakan operatör, B-2 uçağını gördüğünde onun bir uçak olduğunu anlayamaz, ekrandaki parazit veya bir kuş zanneder.
Bir İHA tasarlarken mühendisler RCS değerini düşürmek (yani uçağı gizlemek) için üç ana alana odaklanır:
RCS'yi en çok etkileyen faktördür.
Dik Açılar Düşmandır: Düz ve dik yüzeyler, gelen sinyali aynen geri yansıtır. Bu yüzden yolcu uçakları silindirik ve dik kuyrukludur; radarda kabak gibi görünmek isterler.
Açılı Tasarım: Stealth İHA'larda (örneğin ANKA-3 veya Kızılelma) yüzeyler eğimli ve açılıdır. Gelen radar sinyali, radarın olduğu yere değil, uzaya veya yere sektirilir.
Eğer şekil ile sinyali saptıramıyorsanız, onu emmeniz gerekir.
RAM (Radar Emici Malzeme): İHA'nın gövdesi, radar dalgalarını ısıya dönüştüren özel nano-kompozit boyalarla kaplanır. Bu, süngerin suyu emmesi gibi radyo dalgalarını emer.
Gövde üzerindeki en ufak bir çıkıntı (vida başı, pitot tüpü, anten, perçin) radar sinyalinin parlamasına neden olur. Düşük RCS için İHA gövdesi "bebek cildi" gibi pürüzsüz olmalı, tüm silahlar gövde içinde saklanmalıdır.
RCS genellikle metrekare (m2) veya desibel (dBsm) cinsinden ölçülür. İşte karşılaştırmalı bir tablo:
Kamyon / Kargo Uçağı: 100 m2 (Radyo dalgaları için devasa bir ayna)
Savaş Uçağı (F-15/F-16): 5 ila 25 m2 (Bir otomobil kadar görünür)
İnsan: 1 m2
Kuş: 0.01 m2
Stealth İHA / F-35: 0.005 m2 (Bir golf topu kadar görünür)
F-22 Raptor: 0.0001 m2 (Bir bilye kadar görünür)
"Görünmez" olmak demek, hiç görünmemek demek değildir; "çok geç fark edilmek" demektir.
Matematiksel bir kural vardır: RCS değerini 10 kat düşürürseniz, düşmanın sizi tespit etme mesafesi yarı yarıya düşer.
Senaryo: Düşman radarı normal bir İHA'yı 200 km öteden görüyorsa, RCS değeri optimize edilmiş bir Stealth İHA'yı ancak 20-30 km yakınına geldiğinde fark edebilir. Bu sırada İHA çoktan füzesini ateşlemiş veya istihbaratı alıp dönmüş olur.
Radar Kesit Alanı (RCS), modern hava savaşlarının en kritik para birimidir. Artık en hızlı olan değil, en düşük RCS değerine sahip olan, yani "gölgelerde saklanan" kazanmaktadır. Nanoteknoloji ve yapay zeka destekli tasarımlar sayesinde, geleceğin İHA'ları radarlarda bir toz zerresi kadar bile iz bırakmayacak.
Bir İHA'nın RCS değeri her açıdan aynı mıdır? Hayır. Genellikle İHA'ların "kafa" (ön) kısmından RCS değeri en düşüktür. Yanlardan veya alttan bakıldığında daha büyük görünebilirler. Tasarımlar öncelikli olarak burun kısmından gizlilik üzerine kuruludur.
RCS değeri sıfır olabilir mi? Fiziksel olarak hayır. Maddenin bir varlığı olduğu sürece elektromanyetik dalgalarla bir miktar etkileşime girer. Ancak ortam gürültüsünden (arka plan paraziti) daha düşük seviyeye çekilebilir.
